Copyright afbeelding: JW Leugs/GreenLedWalls.
In de Deventer politiek gaat het nu al een ruime tijd over de geplande reclamemasten langs de A1. Met het reclamebeleid van 2016 is de bouw van zulke masten mogelijk. GroenLinks stemde toen al tegen, maar dat kon niet verhinderen dat een meerderheid voor stemde. Toen het bedrijf GreenLedWalls, dat nu al een reclamemast heeft naast de A28 bij Assen, met plannen kwam om ook in Deventer reclamemasten te bouwen, stelde GroenLinks in december 2021 schriftelijke vragen aan wethouder Walder (Economie, D66). Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 agendeerde GroenLinks het onderwerp in een raadstafel. Daar bleek ontevredenheid over de bouw van de reclamemasten, maar de raad twijfelde over of het wel netjes was om een vergunning nú nog in te trekken. Een motie van GroenLinks om het reclamebeleid omtrent reclamemasten in te trekken, sneuvelde dan ook in de raadsvergadering van 13 juli 2022. Wel haalden twee moties van PvdA en D66 het, waarin de raad het college de opdracht gaf om (niet-bindend) advies in te winnen bij de gemeenteraad en het advies van Rijkswaterstaat over de zogenaamde 'beeldwisselfrequentie' - hoe vaak het beeld wisselt - op te volgen.
Vervuiling en verrommeling
De voornaamste bezwaren van GroenLinks tegen de bouw van de reclamemasten waren onder meer lichtvervuiling, het landschap, de verkeersveiligheid en de biodiversiteit. Lichtvervuiling, wat in Nederland een groot probleem is door de bevolkingsdichtheid, het verkeer, glastuinbouw en industrie, is een probleem voor nachtdieren, insecten en bijvoorbeeld vleermuizen. Maar ook bij de mens kan het de biologische klok verstoren. Daarnaast was de vorm van de geplande reclamemasten een groot probleem. Aanvankelijk ging het bedrijf voor een 'boomstructuur' van staal, maar de Planadviesraad van de gemeente (PAR) adviseerde de initiatiefnemer om de masten meer te laten lijken op de windturbines die al langs de A1 staan. Desalniettemin veranderde dat niks aan de grote schermen, samen goed voor tennisvelden aan lichtvervuiling.
Verkeersveiligheid
Ook de verkeersveiligheid is in het geding. Reclame is immers bedoeld om op te vallen. Maar afleiding, zeker lichtgevende, is in de ogen van de indienende partijen absoluut niet wenselijk langs een snelweg, waar mensen 100 tot 120 kilometer per uur rijden. De masten zouden 's nachts weliswaar uitstaan, maar zeker in de lange winterdagen zouden ze aanstaan tijdens de vroege donkerte. GroenLinks, PvdA en D66 zitten absoluut niet te wachten op nog meer ongelukken op de A1. Ook daarom was de bouw van de masten voor ons onbespreekbaar.
Inpassing en landschap
Daarnaast was de vraag hoe goed inpasbaar deze masten zijn. Met 60 meter hoogte, en schermen op 40 meter, zijn de masten grote objecten in de publieke ruimte. GroenLinks vindt dat onwenselijk. Maar ook inwoners van Epse, aan de andere kant van de A1, vreesden voor hun uitzicht. Ook het College van Rijksadviseurs bracht een kritisch rapport uit over reclamemasten en de rol van de lokale politiek daarin. En hoewel de masten deels op eigen zonne-energie zouden draaien, moeten de masten alsnog worden aangesloten op het volle stroomnet. Die ruimte is beperkt. Wat GroenLinks betreft krijgt de energietransitie voorrang op reclamebedrijven.
Een nieuw plan
Het bedrijf had nog geen vergunningaanvraag gedaan voor het bouwen van de masten, maar had al wel een huurovereenkomst voor 30 jaar getekend met de gemeente. Dat zou de gemeente €25.000 per jaar opleveren - een druppel op de gemeentelijke begroting. Om de bouw van de masten alsnog te verhinderen, voordat er een vergunningsaanvraag zou komen, hebben GroenLinks, PvdA en D66 elkaar alsnog gevonden. Samen hebben de partijen geschreven aan een motie. In die motie wordt uitgesproken dat de bouw van reclamemasten onwenselijk is, én dat het wenselijk is om het reclamebeleid grondig te evalueren. Ook roept de motie het college van Burgemeester en Wethouders op om een minnelijke ontbindingsovereenkomst met het bedrijf te verkennen, zodat de huurovereenkomst wordt stopgezet, en om andere scenario's om de bouw tegen te gaan te verkennen. Tot slot roept de motie op om in de toekomst geen nieuwe overeenkomsten te sluiten met eventuele initiatiefnemers.
Het raadsdebat
Niet alle raadsleden waren even enthousiast over het voorstel. Met name Gemeentebelang en de VVD vonden het geen nette manier om met een initiatiefnemer om te gaan. Voor GroenLinks is het dan ook een zorgvuldige afweging geweest om op zo'n laat moment van de voorbereidingsprocedure opnieuw met het project te willen stoppen. Tegelijkertijd was dit voor ons de laatste optie om het project tegen te houden. De belangen van enkele ondernemers wegen voor ons niet op tegen de belangen van de natuur en het landschap. De gemeente zal uiteindelijk gemakte kosten aan de ondernemer moeten vergoeden. De indienende partijen vinden juist dat als de samenleving tot nieuwe inzichten komt, de politiek haar beleid moet bijsturen. En dat betekent in dit geval dat de partijen geen reclamemasten in Deventer willen. De gemeente is er immers voor het algemeen belang, en niet alleen voor één bedrijf en haar winst. Coalitiepartij CDA en oppositiepartijen ChristenUnie en Deventer Sociaal waren mede-indieners van de motie. Uiteindelijk stemden ook Deventer Belang, de SP en DENK voor de motie. Gemeentebelang, VVD en DeventerNu stemden tegen. Daarmee werd de motie ruim aangenomen. Het is voor het eerst in Nederland dat een gemeenteraad een stokje steekt voor de bouw van lichtgevende reclamemasten. En dat is best historisch te noemen.